شناسایی صفات مؤثر بر عملکرد دانه در ژنوتیپ‌های گندم نان تحت شرایط تنش و بدون تنش گرمایی

به منظور تعیین صفات مؤثر بر عملکرد دانه، 10 ژنوتیپ گندم نان شامل ارقام مروارید و کوهدشت و لاین ­های N-87-4، N-87-9، N-86-6،N-86-8، N-80-19، N-86-5، N-85-5 و لاین 17 در دو شرایط و آزمایش جداگانه شامل شرایط محیطی بدون تنش گرمایی در تاریخ 15 آذر ماه و شرایط تنش گرمایی 10 بهمن ماه در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد کاووس طی سال زراعی 91-1390 کاشته شدند. در این پژوهش ژنوتیپ­ ها در قالب طرح بلوک­ های کامل تصادفی با سه تکرار و با تجزیه مرکب مورد مقایسه قرار گرفتند. اثر متقابل تنش و ژنوتیپ تنها بر عملکرد دانه، طول سنبله، تعداد سنبله بارور ولی اثرات ساده تنش و ژنوتیپ در همه صفات مورد ارزیابی معنی­ دار بود. در هر دو شرایط طبیعی و تنش گرمایی عملکرد دانه با صفت تعداد سنبله بارور همبستگی مثبت و معنی ­داری داشت. رگرسیون گام به گام نشان داد که تعداد سنبله بارور در شرایط بدون تنش 8/99% و در شرایط تنش 1/97% از تغییرات عملکرد دانه را تبیین نمود. تجزیه علیت نشان داد که تعداد سنبله بارور بیشترین اثر مستقیم را بر عملکرد دانه در هر دو شرایط داشت. تجزیه خوشه­ ای به روش وارد در شرایط طبیعی ژنوتیپ ­های مورد مطالعه را در دو گروه و در شرایط تنش در سه گروه طبقه­ بندی کرد. بنابراین، گزینش ژنوتیپ ­ها براساس صفت تعداد سنبله بارور می‌تواند به طور غیر مستقیم در هر دو شرایط تنش گرمایی و طبیعی به گزینش ژنوتیپ‌هایی با عملکرد بالا منتج شود.